EREĞLİ’NİN TARİHİ VE GEZİLECEK YERLERİ

EREĞLİ’NİN TARİHİ

Ereğli adını; Bizans İmparatoru Herakliyüs adı ise Yunan mitolojisinde yarı tanrılaşmış bir kahraman olan Herakles`ten gelmektedir. “Herakliyüs” kelimesi zaman içinde Türkçe’nin ses yapısına uygun olarak; Herakle > İrakle > Eregle.> Eregli.> Eregliyye > EREĞLİ şeklini almıştır. Evliya ÇELEBİ SEYAHATNAME sinde ise Alaattin KEYKUBAT’ın Ereğli`den bir sefer dönüşü geçerken Peygamber Pınarı denilen (şu anda Akhüyük köyünde bulunan) çamurun yaralı askerlerinin yaralarına şifa olduğundan dolayı buraya ERKİLİ (Ereğli) dediği için adını buradan aldığı yazılır.

Ereğli İç Anadolu ile Çukurova arasında geçit bölgesinde bulunduğu için pek çok devletin egemenliğine geçmiş, tarihte önemli savaşların merkezi ve geçit güzergâhı olmuştur. Anadolu’da M.Ö. 3000 ve 2000 yıllarında birçok şehir devleti kurulmuştur. Önce Hititler tarafından kurulan Tuvana Krallığı (Tyana–Heraklia) da bu şehir devletlerinden biri olup, 1200-742 yılları arasında merkezi Ereğli olmak üzere hüküm sürmüştür. Bu krallıktan günümüze Kral Warpalavas‘a ait İvriz Köyü (Aydınkent) kaya kabartması kalmıştır. Tuvana Krallığı’nın yıkılmasından sonra Asurluların egemenliğine geçen Ereğli pek çok savaşa şahit olmuştur. Ereğli M.Ö. 64 yılında bütün Anadolu ile birlikte Romalıların eline geçmiş 395 yılında Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma (Bizanslılar) İmparatorluğunun sınırları içerisinde kalmıştır.

Arapların Doğu Roma İmparatoru Heraklius‘u yendikleri Yermük savaşından sonra Adana ve Tarsus‘tan Toroslara kadar ilerleyen Hz. Ömer Bizans akınlarına karşılık İç Anadolu‘ya yapılan akınlar sırasında Ereğli‘nin gelirinin Beytül Mal’a gönderilmesini Bizans’a kabul ettirmiştir. Abbasi Devletinin zayıflamasıyla tekrar, Bizans hâkimiyetine geçen Ereğli’yi Bizanslılar bir üst olarak kullanmışlardır.

Ereğli Malazgirt Savaşı’ndan altı yıl sonra (1077) Kutalmışoğlu Süleyman Şah zamanında Anadolu Selçuklularının eline geçmiştir. Karamanoğlu Mehmet Bey, 1276 yılında Konya’yı alarak Karamanoğulları Beyliğini başkent yaptı ve Ereğli bu Beyliğe bağlanmış oldu.

1398‘de Osmanlı topraklarına katılmışsa da daha sonra ki zaman sürecinde Karamanoğulları ile Osmanoğullları arasında el değiştirmiştir. 1457 yılından itibaren kesintisiz olarak Osmanlı yönetimine girmiştir. Osmanlılar zamanında Ereğli‘ye birçok vakıf, cami, kervansaray, türbe yapılmıştır. Ulu Cami, Rüstem Paşa Kervansarayı, Şifa Hamamı kullanılmaktadır. Milli Mücadele döneminde Adana ve çevresini işgal eden Fransızlar, Akdenizi Anadolu’ya bağlayan yol üzerinde bulunan Ereğli‘yi işgal etmeyi planlamıştır. Ancak Ereğli Guvarnörlük‘üne yazılan bir mektubun Ereğli postanesinde ele geçirilmesiyle işgal planı anlaşılmış, Niğde’de bulunan 126 Alay Komutanı Albay Rüştü Bey Ereğli‘de Kuva-i Milliye’yi kurmuş, Ereğli’yi işgale gelen bir Fransız Yüzbaşısı ve evrimdeki askerlere bu fırsatı vermemiştir. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Konya iline bağlı bir ilçe olarak örgütlenmiştir.

Deniz seviyesinden 1054 m yüksekte bulunan Ereğli’nin genel nüfusu 2023 yılı itibari ile Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) göre 153.849’dir. Bunun 78.125’i erkek, 75.724 ’ sı kadındır. 2826.65 km² yüzölçümüne sahip ilçenin 87 mahallesi bulunmaktadır. İlçe halkının yarıdan fazlası geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır.

İlçenin en önemli akarsuyu İvriz Çayı üzerinde kurulu İvriz Barajı, Ereğli’de hem tarım alanlarını sulamakta ve içme suyu ihtiyacını da karşılamaktadır.

İlçede baklagiller, sanayi bitkileri, meyve, sebze ve yem bitkileri yetiştirilmektedir. Ereğli’de yetiştirilen kirazlar bir bölümü ihraç edilmektedir.

Ereğli’de Necmettin Erbakan Üniversitesine bağlı Ereğli Eğitim Fakültesi, Ereğli Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi bulunmaktadır. Ayrıca Ereğli Adalet Meslek Yüksekokulu ve Ereğli Kemal Akman Meslek Yüksekokulu olarak eğitim faaliyetini sürdürmektedir.

Ulu cami, Ağalar Mescidi, Rüstem Paşa Kervansarayı, Roma Hamamı kalıntıları, çeşitli dönemlerde yapılmış türbeler ve köprüler ilçenin önemli tarihi eserleri arasındadır.

Ereğli yakınlarında bulunan İvriz Kaya Anıtı Hititlerden günümüze gelen önemli bir kültür mirasıdır.

Ereğli sanayisi ve tarımıyla birlikte hızlı yükseliş içinde. Ayrıca yüz ölçümü ve nüfus acısından bazı illerden daha büyüktür.

Ereğli’mizde yetişen siyah havuç, gıda ve kozmetik sanayinde doğal gıda boyası olarak kullanılmak üzere Avrupa ve Uzakdoğu ülkelerine ihraç ediliyor. Ereğli’de iki havuç işleme fabrikasının bulunduğunu, İlçemizde yılda yaklaşık 120 bin ton havuç üretilmektedir ve bunun yaklaşık 50 bin tonu başta Fransa olmak üzere Almanya, İtalya, Danimarka ile Uzakdoğu’da Japonya ve Kore’ye ihraç edilmektedir.

Ereğli beyaz kiraz üretimiyle dünya çapında söz sahibidir.

Ereğli, Güney Kore’nin Kwangjin kenti ile kardeş şehir anlaşması imzalamıştır.

EREĞLİ’NİN TARİHİ YERLERİ VE GEZİLECEK YERLER

EREĞLİ MÜZESİ 

1968 senesinde kurulan müze koleksiyonunda M.Ö. 7000 yıllarından başlayarak Neolotik dönemden beri kurulan medeniyetlere ait eserler sergilenmektedir. Neolitik Dönem yerleşim yeri olan Can Hasan bölgesindeki kazılardan elde edilen çeşitli eşyalar; el baltaları, duvar freskleri, pişmiş toprak kaplar müzenin raflarında sergileniyor. Müzenin Eski Tunç Çağı eserleri bölümünde hayvan ve insan figürleri ile damga mühürler sergilenirken, Asur Ticaret Kolonilerine ait bulleli testiler, idoller de bulunmaktadır. Hitit Çağı; pişmiş toprak meyvelikleri, silindir ve damga mühürleri, hiyoroglif ve çizi yazılı ile hazırlanmış heykeller, Frig Çağı; fibula, gaga ağızlı testiler, Helenistik Dönem; Lekythos, Athena sikkeleri, altın varaklar, Roma Dönemi; mimari parçalar, mezar stelleri, Bizan Dönemi; mimari parçalar, Selçuklu ve Karamanoğulları; sırlı kaseler, alçı süslemeler, Osmanlı Dönemi; el yazması Kur’an-ı Kerimler, silahlar, halı ve kilimler bulunmaktadır.

İVRİZ KAYA ANITI KABARTMALARI 

Ereğli’nin en çok ziyaret edilen yerlerinden biri olan İvriz Kaya Anıtı, Hitit döneminden kalma bir kaya kabartmasıdır. Ereğli ilçe merkezine 17 kilometre uzaklıktaki İvriz Köyü’nde yer alan kaya anıtı, M.Ö. 1180 ile M.Ö. 700 yılları arasında Tuvana ülkesinin kralı olan Varpalawas tarafından yaptırılmış, Geç Hitit Dönemi’nin en önemli yapılardandır. Fırtına Tanrısı Tarhundas ile Kral Varpalavas’ın tasvir edildiği kabartmada, Tanrı figürü güçlü bir insan görünümünde, Kral Varpalavas ise giysileriyle beraber, Tanrı figüründen biraz daha küçük bir şekilde betimlenmiştir. İki kabartmanın ortasında hiyeroglif yazı bulunmaktadır. Yazıda: “Ben hakim ve kahraman Tuvana Kralı Varpalavas sarayda bir prens iken bu asmaları diktim, Tarhundas onlara bereket ve bolluk versin.” yazmaktadır. 

ULU CAMİİ 

Ereğli’nin Cami Kebir Mahallesi’nde yer alan Ulu Camii, Karamanoğlu Mehmet Bey adına 1426 yılında inşa edilmiştir. Karamanoğulları Dönemi’nin önemli yapılardan bir tanesi olan Ulu Camii, 26×39 metre ölçülerinde kufe tipindedir. 1940 yılında mihrap kısmı onarılmıştır. Sekiz köşeli mermerden kaide üzerinde bulunan ve 40 metre yüksekliğe sahip olan caminin minaresi, kırmızımsı kesme taştan inşa edilmiştir. 

RÜSTEM PAŞA KERVANSARAYI 

Ereğli’de gezilecek tarihi yerlerden biri olan Rüstem Paşa Kervansarayı, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, 1552 yılında Sadrazam Rüstem Paşa tarafından yaptırılmıştır. 90’lı yıllarda orijinaline sadık kalınarak onarılmıştır. Dönemin mimarisinden farklı bir yapı sergileyen Rüstem Paşa Kervansarayı, dikdörtgen şeklindedir ve revaklı bir avluya sahiptir. Arka tarafında tonozlu odalar bulunmaktadır.

ŞİFA HAMAMI 

Ereğli Ulu Cami’nin güney tarafında bulunan Şifa Hamamı, Ereğli Eski Hamam olarak da bilinmektedir. Selçuklu döneminde inşa edilen Şifa Hamamı, Karamanoğulları döneminde de kullanılmaya devam etmiştir. Ereğli Şifa Hamamı’nın kitabesi olmadığı için yapım tarihi ile ilgili kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Hamam, günümüzde toprak altında kaldığından batı tarafında bulunan on basamak ile giriş yapılabilmektedir. Şifa Hamamı’nın içerisinde soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümleri bulunmaktadır. Üzerin kubbe ile örtülü olan yapının kubbelerinden bir kısmı yıkıldığı için yerine ahşap örtü yapılmıştır. 

KWANGİN PARKI (KORE KARDEŞLİK PARKI) 

Kore Kardeşlik Parkı, Kore’nin Kwangjin Belediyesi ile Ereğli Belediyesi’nin ortak olarak yaptıkları bir parktır. Ereğli ilçe merkezinde yer alan park, Kore Savaşı sırasında Ereğli ilçesinden verilen şehit anısına yaptırılmıştır. Kwangjin ve Ereğli şehirlerinin dostluklarını simgeleyen Kardeşlik Parkı, yerli halkın sıkça ziyaret ettiği bir parktır. Park içerisinde çay bahçesi ve çocuk oyun alanları bulunmaktadır.

Haber: Eray YETKİN